Yeni model kapsamında AB ülkeleri tütün ürünlerinde nispi (orantılı) ÖTV’yi azaltırken spesifik ÖTV’yi artırıyor. Bu kapsamda 2010 yılından bu yana 22 ülke ÖTV oranlarını düşürdü.
AB Tütün Tüketim Direktifi’ne göre maktu verginin, ağırlıklı ortalama fiyat üzerinden hesaplanan toplam verginin %7,5’i ile %76,5’i arasında olması gerekir.
AB’de tütün ürünlerine uygulanan vergiler, paket başına sabit oranlı vergi ve perakende fiyatının bir yüzdesi olan ad valorim vergisinden oluşur.
AB’nin en büyük ekonomisi olan Almanya, ÖTV’de öngörülebilir ve kademeli artışlar ve dengeli göreli ÖTV ile istikrarlı bir gelir elde etmeyi hedefliyor. 2010 yılında ülkede tütünden elde edilen gelir 13,4 milyar Euro, ÖTV oranı ise %24,7 olarak gerçekleşti. Bu rakam 2022’de %19,8’lik ÖTV oranıyla 14,2 milyar Euro’ya yükseldi.
Romanya makul bir vergi anlayışı üzerinde çalışırken, giderek sabit vergilere dayalı bir yapı oluşturuluyor. Bu adımlar vergi gelirlerinin istikrarlı bir şekilde artmasına katkı sağlıyor.
Sırbistan ayrıca %33’lük nispi ÖTV ile vergi gelirlerini istikrarlı bir şekilde artırmayı hedefliyor.
Tütün ürünlerine uygulanan vergiler Lüksemburg’un gayri safi yurt içi hasılasının %1’inden fazlasını oluştururken, bu oran Yunanistan’da %1,18’e, Hırvatistan’da ise %1,33’e ulaşıyor.
AB verilerine göre 1 Temmuz 2023 itibarıyla 20 sigaralık paketin ortalama fiyatı Avro Bölgesi ülkelerinde 3,33 avro ile 15,3 avro arasında değişiyor. En çok satan ülke 15,3 euro ile İrlanda olurken, Letonya’da fiyat 3,3 euroda kaldı.
Ancak AB dışındaki İsviçre’de %25’lik nispi ÖTV’li sabit vergi oranları uygulanmaktadır.
YASADIŞI TİCARET
AB Yolsuzlukla Mücadele Ofisi’nin (OLAF) verilerine göre, 2022 yılında AB sınırlarında 531 milyon kaçak sigara, 205 ton ham tütün ve 65 ton nargile tütünü ele geçirildi. Yaklaşık 316,7 milyon sigaranın AB içinde yasa dışı üretimle bağlantılı olduğu öğrenildi. Ayrıca geçen yıl AB üyesi olmayan ülkelerden gelen yaklaşık 215 milyon sigaraya el konuldu.
Türkiye’DEKİ DÜZENLEMELER
Türkiye’de ise bu alanda reklam yasakları, tek tip ambalajlama, ruhsatlandırma süreçleri ve tütünün evde kullanımı gibi kurallarla sıkı düzenlemeler bulunmaktadır.
Ülkede tütün ürünlerinin vergilendirilmesinde götürü vergi ve buna bağlı vergilendirme türleri bir arada kullanılmaktadır.
Türkiye’de sabit verginin toplam vergiler içindeki payı %2,5’tir. Bu bağlamda, AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında Türkiye’nin toplam vergiler içerisinde spesifik ÖTV payının en düşük olduğu ülke olması dikkat çekicidir.
Öte yandan Türkiye %63’lük nispi ÖTV oranıyla nispi vergi oranının en yüksek olduğu ülkedir. Sektör temsilcileri, daha düşük ÖTV nispi yapısının kamuya, sektöre ve Türkiye ekonomisine kazanç sağlayacağını söylüyor.
Türkiye sigara pazarının büyüklüğü ise 2022 yılında 117 milyar adet olurken, bu yıl 135 milyar adede çıkması bekleniyor.
