İran, Suudi Arabistan, Arjantin ve diğerleri: Hangi ülkeler, neden BRICS’e katılmak istiyor?

Gelişmekte olan ekonomiler grubu BRICS’in 15’inci devlet ve hükümet başkanları zirvesi 22-24 Ağustos tarihlerinde Güney Afrika’nın Johannesburg kentinde yapılacak. 

Hakkında uluslararası yakalama kararı bulunan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Güney Afrika’ya gitmekten vazgeçtiği toplantıda grup Orta Doğu coğrafyasından yeni üyeleri bünyesine katarak büyümeyi planlıyor.

Öte yandan, gelişmekte olan birçok ülke, Amerika Birleşik Devletleri’nin küresel finans sistemi üzerindeki hakimiyetinden ve özellikle de doların gücünden yakınıyor.  BRICS zirvesinde uluslararası ticarette kullanılacak alternatif para birimi arayışlarının hakim olması bekleniyor.

BRICS nedir?

Üyeleri Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın İngilizce isimlerinin ilk harflerinden oluşan BRICS, 2001’de dönemin Goldman Sachs’ın baş ekonomisti Jim O’Neill tarafından kaleme alınan ve Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’in büyüme potansiyellerini değerlendiren bir araştırma makalesinden ilham alarak kuruldu. 

İlk etapta Güney Afrika’nın üye olmadığı grup, 2009’da Amerika Birleşik Devletleri ve Batılı müttefiklerin dünya düzeni hegemonyasına karşı bir platform oluşturmak amacıyla, Rusya’nın girişimiyle kuruldu.

Ekonomik nüfuz ve nüfus olarak BRICS’in en küçük üyesi olan Güney Afrika, ilk genişleme sürecinde 2010 yılı sonunda gruba katıldı.

BRICS nasıl işliyor?

Grup, Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ya da Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) gibi bir uluslararası bir örgüt değil. Üye ulusların dönüşümlü olarak başkanlığını üstlendiği grubun devlet ve hükümet başkanları yılda bir kez bir araya geliyor.

Oy birliği ile karar alan grubun bütün üyeleri dünyanın en gelişmiş ekonomilerinden oluşan G20 grubunun da üyesi.

Üye ülkeler, dünya nüfusunun yüzde 40’ından fazlasına ve küresel ekonominin çeyreğine tekabül ediyor.

Grup, jeopolitik konuların yanı sıra, ekonomik işbirliği, çok taraflı ticaret ve kalkınmayı arttırmaya odaklanıyor.

Hangi ülkeler BRICS’e katılmak istiyor?

Güney Afrika’nın dönem başkanlığını yürüttüğü 2023’te 40’tan fazla ülke gruba katılım için ilgilendiklerini bildirdi.

Bu ülkeler arasında İran, Suudi Arabistan, Arjantin, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Bolivya, Endozenya, Mısır, Etiyopya, Küba, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Komorlar, Gabon ve Kazakistan yer alıyor. 

REKLAM

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2018’de özel davetli olarak katıldığı BRICS zirvesinde Türkiye’nin de üyelikle ilgilendiğini belirtmişti.

BRICS’e üyelikle ilgilenen ülkeler, grubu geleneksel Batılı güçlerin baskın olduğu küresel camiaya alternatif olarak görüyor ve üyeliğin kalkınma finansmanı ile ticaret ve yatırımın arttırılması gibi faydaların önünü açabileceğini umuyor.

Özellikle Covid-19 pandemisiyle zengin ülkelerin hayat kurtaran aşıları stoklama girişiminin körüklediği güvensizlik, gelişen ülkelerin küresel düzene karşı memnuniyetsizliğini arttırdı.

6 potansiyel üyenin BRICS’ye üyelik sürecinde son durum

İran: Orta Doğu’nun petrol rezervlerinin yaklaşık çeyreğine sahip olan İran, haziran ayında yaptığı BRICS’e resmi üyelik başvurusunun en kısa zamanda karara bağlanmasını bekliyor.

Suudi Arabistan: Petrol zengini ülke, haziran ayında Güney Afrika’nın Cape Town kentinde düzenlenen “BRICS’in Dostları” toplantısına katılmıştı. Suudiler, gruba katılım için Rusya ve Brezilya’nın desteğini aldı.

REKLAM

Arjantin: Temmuz 2022’de Çin’in resmi desteğini alan Arjantin de gruba üye olmak istiyor. Arjantin’in üye olmak için gruba başvuruda bulunduğunu bildiren Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova “Beyaz Saray, dünyada başka neleri kapatacağını, yasaklayacağını ya da bozacağını düşünürken Arjantin ve İran, BRICS’e katılmak için başvuruda bulundu” ifadesini kullanmıştı.

Etiyopya: Afrika’nın en hızlı büyüyen ekonomilerinden Etiyopya da haziran’daki toplantıda gruba üye olmak istediğini bildirdi. Etiyopya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, ülkesinin çıkarlarını koruyan uluslararası örgütlerle birlikte çalışmaya devam edeceğini ifade etmişti. 

Bolivya: Ülkesinin BRICS üyeliği için ilgisini ifade eden Bolivya Devlet Başkanı Luis Arce’nin yarın başlayacak zirveye katılması bekleniyor. Bolivya hükümeti temmuz ayında yaptığı açıklamada dış ticarette Amerikan dolarına olan bağımlılığı azaltma kararlı olduklarını ve yerine Çin’in para birimi Yuan’a geçebileceklerini belirtmişti. Bu durum, BRICS’in dolara alternatif para birimi arayışıyla örtüşüyor.

Cezayir: Temmuz ayında BRICS’e üyelik başvurusu yapan bir diğer ülke olan Cezayir. Ülke aynı zamanda “BRICS Bankası” olarak da adlandırılan Yeni Kalkınma Bankası’na paydaş oldu. Kuzey Afrika’nın petrol ve doğal gaz kaynakları açısından zengin bir ülkesi olan Cezayir, ekonomisini çeşitlendirmenin yanı sıra, Çin ve diğer ülkelerle işbirliğini güçlendirme arayışında.